Przejdź do zawartości

Juozas Naujalis

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Juozas Naujalis
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 kwietnia 1869
Czerwony Dwór

Pochodzenie

litewskie

Data i miejsce śmierci

9 września 1934
Kowno

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, organista, dyrygent chóralny, pedagog

Odznaczenia
Wielki Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa) Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa) Komandor Orderu Korony Włoch
Grób Juozasa Naujalisa

Juozas Naujalis, także Józef Nowialis, Joseph Nowialis, ros. Юозас Науялис (ur. 9 kwietnia 1869 w Czerwonym Dworze na Litwie, zm. 9 września 1934 w Kownie)[1]litewski kompozytor, organista, dyrygent chóralny i pedagog.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z biednej chłopskiej rodziny. Podstaw muzyki uczył się u miejscowego organisty[2]. W 1884, dzięki wsparciu finansowemu hrabiego Józefa Tyszkiewicza (lit. Juozapas Tiškevičius), wyjechał do Polski, żeby studiować w Instytucie Muzycznym w Warszawie[2][3] grę organową w klasie Jana Śliwińskiego[1], którą ukończył w 1889. Następnie przez rok studiował kompozycję u Zygmunta Noskowskiego[2][4].

W 1891 wyjechał do Kowna, gdzie otrzymał posadę organisty i chórmistrza w kowieńskiej katedrze. Stanowisko to piastował do końca życia[3]. W 1894 wyjechał na pół roku do Niemiec, by studiować w Szkole Muzyki Kościelnej w Ratyzbonie u Franza Xavera Haberla[1][2]. Po powrocie do Kowna wprowadził w katedrze chorał gregoriański[2].

Był współzałożycielem Litewskiego Stowarzyszenia Organistów im. św. Grzegorza w Kownie[1]. W 1913 złożył szkołę organistów J. Naujalisa, w której był dyrektorem i pedagogiem[1]. Pracował również jako nauczyciel w Wilnie, gdzie mieszkał w latach 1914–1916[2]. W 1919 założył kowieńską szkołę muzyczną[4], w której nauczano na poziomie szkoły wyższej. W 1933 została ona przemianowana na konserwatorium w Kownie, a Naujalis objął stanowisko dyrektora. Nadano mu również tytuł profesora, który otrzymał jako pierwszy litewski muzyk[1][2].

Naujalis podejmował działania łagodzące skutki rusyfikacji Litwinów po powstaniu styczniowym. Założył pierwszą litewską księgarnię i wydawał „Vargonininkas” (pol. organista), pierwszy na Litwie periodyk muzyczny[2]. W 1898 potajemnie założył litewskie towarzystwo śpiewacze „Daina” (pol. pieśń)[1][2][4], które odegrało kluczową rolę w krzewieniu litewskiej muzyki narodowej. W 1905 towarzystwo zorganizowało pierwszy publiczny wieczór litewski, a w 1924 pierwszy litewski festiwal piosenki z Naujalisem jako głównym dyrygentem[2].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Komponował głównie muzykę religijnąinstrumentalną, wokalną i wokalno-instrumentalną – obejmującą 13 mszy, 23 motety, hymny, psalmy i inne utwory liturgiczne[1][4][3]. Preferował klasyczną harmonię i nie akceptował innowacji w języku muzycznym. W jego spuściźnie poczytne miejsce zajmuje muzyka chóralna, zachowało się 27 oryginalnych pieśni i 17 harmonizacji pieśni ludowych. Główną cechą wyróżniającą jest ich melodyjność. Większość ma postać stroficzną, strukturę homofoniczną i często bazuje na stałej rytmicznej formule[3]. Świecka muzyka instrumentalna Naujalisa obejmuje 45 kompozycji na organy, fortepian i orkiestrę[1][3]. W sumie skomponował ponad 150 utworów[3].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i Chodkowski 1995 ↓, s. 598.
  2. a b c d e f g h i j Wolverton 2007 ↓.
  3. a b c d e f Renata Varanavičiūtė: Juozas Naujalis Biography. [w:] Music Lithuania [on-line]. [dostęp 2018-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-26)]. (ang. • lit. • łot.). [5]
  4. a b c d Rabinavicius 1924 ↓.
  5. a b c d Ona Narbutienė: Juozas Naujalis. [w:] Visuotinė Lietuvių Enciklopedija [on-line]. www.vle.lt. [dostęp 2019-12-28]. (lit.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]